1 KAPAK KONUSU Türkiye'de Meslek Hastalıklarında Durum Dünyada mesleki ve iş ile ilgili hastalıklar arasında ilk sırayı fiziksel etkenlerle oluşan hastalıklar (% 40 ile kas-iskelet sistemi hastalıkları) almaktadır. Tiirkiye'de ise birinci sırada mesleki solunum sistemi hastalıkları bulunmaktadır. Ülkemizde 2005 yılında tanı konulan meslek hastalığı sayısı 519'dıır ve bunların içinde 357 olgu ile (% 68,8) mesleki akciğer hastalıkları (Silikoz ve silikotiiberkiiloz) ilk sırada gelmektedir. Giriş Bilindiği gibi klasik tanımı ile işçi sağlığı "Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal olarak tam iyilik durumunun sağlanmasını ve desteklenerek en üst düzeyde sürdürülmesini, iş koşulları ve kullanıla n maddeler nedeniyle çalışanların sağlığına gelebilecek zararların önlenmesini, işçinin psikolojik ve fizyolojik özelliklerine uygun olan işe yerleştiril mesi ni içeren ve işin insana, insanın işe uygunluğunu sağlayan çok geniş kapsamlı bir hizmetler zinciri"dir. Bir başka deyişle, işçi sağlığı, çalışanların hastalıklardan ve yaralanmalardan korunması ve sağlıklarının geliştirilmesi ile il işkili bir bilim dalıdır. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün 112 numaralı tavsiye kararına göre, işçi sağlığının amacı; t Çalışanların sağlık kapasitelerini en yüksek düzeye çıkarmak, t Çalışmanın olumsuz koşulları nedeniyle sağlığın bozulmasını önlemek, t Her işçiyi fiziksel ve ruhsal yeteneklerine uygun işlerde çalıştırmak ve t Yapılan iş ile işçi arasında uyum sağlayarak, en az yorgunlukla en uygun verimliliği elde etmektir. işçi sağlığı temel olarak dört alanda yoğunlaşmaktadı r: Meslek hastal ıkları/işle ilgili hastalıklar, iş kazaları, işten hoşnutluk ve yaşam kalitesi. Bu yazıda kısaca meslek h asta l ıkla rı ve işle ilgili hastalıklar konusuna değ i ni lecektir. IYANGIN ve GÜVENLİK SAYI 99 56 Meslek Hastalıkları/İşle İlgili Hastalıklar Meslek hastalığ ı , 31/05/2006 tarihinde kabul edilen ve 1/1/2007 tarihinde yürürlüğe girecek olan 5510 Sayıl ı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 14. maddesine göre "Sigortal ının ça lıştığ ı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastal ı k, bedensel veya ruhsal özürlülük halleri" olarak tanımlanmaktadır. Söz konusu yasada işle ilgili hastalıklara ilişkin bir çerçeve çizilmemiş durumdad ır. Aynı maddeye göre meslek hastal ıkları tanısının konulması aşamasında geçmişe göre farklı bir anlayış benimsenerek; "Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; a. Kurumca yetkilendirilen sağl ık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun olarak düzenlenen sağl ı k kurulu raporu ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi, b. Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbi sonuçlarını ortaya koyan denetim raporl arı ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur" denmektedir. Buna göre mevcut Meslek Hastaneleri dışında da kurumca yetkilendirilen sağlık kuruluşları tarafından meslek hastaDoç. Dr. Kayıhan Pala Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi lığı tanısı konulması mümkün gibi görünmekle birlikte, gelecekte bu maddenin nasıl uygulanabileceğini beklemek gerekmektedir. İşle ilgili hastalık kavramı, meslek hastalıkları dışında kalan; ancak hastal ığ ı n ortaya çıkmasında çalışma ortamı ve/ veya çalışma koşullarının etkili olduğu hastalıkları tanımlamak amacıyla kullanılmaktadır. Meslek hastalıkları ve işle ilgili hastal ıkları temel olarak birbirinden ayıran fark; meslek hastalıkları nda neden/ sonuç i lişkisi varken, işle ilgili hastal ıklarda böyle bir neden/sonuç il işkisinin bulunmamasıdır. Örneğin kurşun zehirlenmesi bir meslek hastal ığıdı r ve ancak akü üretimi gibi kurşunla etkilenimin olduğu işyerlerinde çalışan işçilerde görülmektedir. Oysa hipertansiyon hastalığı her insanda ortaya çıkabilir; eğer bir çalışanda çalışma koşulları yüzünden hipertansiyon gel i şi rse o zaman bu işle ilgili hastalık kapsamında değerlendirilmektedir. Ülkemizde meslek hastalıkları ile işle ilgili hastalıkların birlikte değerlend irilmemesi bu bakımdan büyük bir eksikliktir ve çalışanların sağlığını olumsuz etkileyen risk etmenlerine karşı önlem alınmamasına yol açmaktad ı r. Türkiye'de 1972'de binde O, 18 olan meslek hastalıkları görülme sıklığı,-2003 yılında binde 0,08'e düşmüştür. Bu hız aynı zamanda son 32 yı l ın en düşük değeridir
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=