Focus • • ISTANBUL YANGIN KULELERi VE Prof. Dr. Abdurahman KILIÇ İTÜ MAKİNE FAK. Yangının erken haber alınmasının ne kadar önemli olduğunu herkes bilir. Günümüzde, otomatik algılama sistemleri, infrared kameralar hatta uydu aracılığıyla yangınlar izlenebilmekte, teli i veya telsiz uyarı sistemleri ile ilgili kişi ve kuruluşlar anında haberdar edilmektedir. Hatta, haber alınması ve verilmesi otomatik olarak yapılmaktadır. Acaba eskiden yangınlar nasıl gözlenirdi ve nasıl haber verilirdi?. Günümüzdeki teknolojinin olmadığı zamanlarda İstanbul'da yangının gözetlenmesi ve haber verilmesi oldukca ilginçtir. Bu yazımda, yangının izlenmesini ve haber verilmesini inceledim. İstanbul'cla yangın, şe'hrin her tarafının görülebildiği üç noktadan, Beyazıt Yangın Kulesi, Galata Kulesi ve İcacliye (Vaniköy tepesi) Yangın Kulesi'nden izleniyordu. Galata Kulesi hariç diğer iki kule yangın gözetleme amacıyla yapılmıştıı·. Beyazıt Yangın Kulesi'nden bütün İstanbul, Kadıköy'clen Vaniköy'e kadar Anadolu •• •• KOŞKLULER yakası ile Bebek'e kadar olan Rumeli yakası, Galata l<ulesi'nden kendi civarı ve Eyüp tarafı, İcadiye Yangın Kulesi'nden ise Vaniköy ve Bebek'ten öte Boğazın iki yakası gözetleniyordu. Yangın, Beyazıt Kulesi'nclen gündüz sarkıtılan sepetlerle, Galata Kulesi'ne asılan bayraklarla ve geceleri de fener yakılarak haber verilirdi. Bu bayrak ve fenerleri gören İcacliye Kulesi top atışı yaparak yangını bütün İstanbul'a duyururdu. Top sesini duyan İstanbul halkı yangının semtini öğrenmek için "köşklü"leri beklerdi. İlk gözetleme kulesi 1 750 de Küçükpazar yangınından sonra Alakapusu'nda Yangın ve Güvenlik m Sayı 50 Mayıs - Haziran 2000 Yeniçeri Ağası Sarayı yanında yapılmış ve yanmıştır. Bu saray yeniden yapılırken yangın gözetlemek için bir ele ahşap kule ilave edilmiş, bu kuleye"yangın köşkü" gözcülerine ele "köşklt.i" adı veı·ilmiştir. Bu tarihten sonra 1923 yılına kadar kulelerde gözetleme yapan ve yangını duyuran kişilere "köşklü" adı verilmiştir. Beyazıt Yangın Kulesi'nde 20, Galata Kulesi'nde 1 8 ve İcadiye Yangın Kulesi'nde 3 köşklü bulunurdu. Köşklüler kaşarlı delikanlılardan seçilirdi. Köşklülerin güçlü, kuvvetli, gösterişli ve ayağına çabuk kimselerden olması tercih edilirdi. Ayaklarının kaşarlı olmasından başka yapılarınında iri olmasına dikkat edilirdi. Çoğu Kazdağlı, Alanyalı, Bozkırlı delikanlılardandı; hepsi bekar uşaklarıydı. Kulelerdeki odalarda yatar kalkarlardı. Ayaklarına "karakaçan" denilen tulumbacı yemesi giyerler, tulumbacı kesimi bol paçalı siyah veya kurşuni pantolon giyerlerdi. Asker gibi kılıç taşır, bellerine toka takarlardı.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=