DOÄžAN KAZAK

ASELSAN A.Åž. Ä°tfaiye Görevlisi, Yangın Danışmanı, Ä°ÅŸ GüvenliÄŸi Uzmanı

Lityum iyon bataryalarda gerçekleÅŸen termal kaçaklar sonucunda sıklıkla yangınlara ve hatta patlamalara neden olmaktadır. Lityum iyon pil yangınlarının doÄŸru, güvenli, etkili ve hızlı bir ÅŸekilde söndürülmesi için doÄŸru söndürücü madde ile müdahale edilmelidir. Su sisi, CO2 ve HFC 227ea söndürme maddeleri deneyde kullanılmıştır. Temiz enerji kaynaklarından olan Lityum-iyon batarya (LIP), elektrikli ev aletleri, telsizler, telefonlar elektrikli araçlar (EA) ve bisikletler, kesintisiz güç kaynakları (UPS) gibi ekipmanlarda kullanılmaktadır.

Yüksek enerji yoÄŸunluÄŸu için LIB’ler kullanılmaktadır. LIB termal kaçağı tetiklemeye yatkındır. Ezilme, aşırı ısınma, kısa devre, kötü kullanım ve aşırı ÅŸarj gibi nedenler sonucunda yangın ve patlama meydana gelmektedir. Bu sebeple LIB yangın ve patlamalarına karşı müdahale önem arz etmektedir. Termal kaçaklar sonucunda ekzotermik reaksiyonlar meydana gelir. Ekzotermik reaksiyonlar sıcaklık artışına sebep olur. Ekzotermik reaksiyonlarının ilerlemesi ile LIB iç yapısı bozulur ve ayırıcı eriyerek kısa devreye neden olur. Ekzotermik reaksiyonun sonucunda ortama H2, HF, CO, CO2, C2H4, POF3, PF5, SO2 gibi zehirli, boÄŸucu, yanıcı ve patlayıcı gaz salınımı gerçekleÅŸir. Bu gazlardan etkilenmemek için kiÅŸisel koruyucu donanım (KKD) kullanılmalı ve güvenli havalandırma yapılması gerekmektedir. Yanıcı gazlar ortama yayıldıktan sonra kolayca tutuÅŸabilmekte dolayısıyla yangına sebebiyet vermektedir. Bu sebepten LIB yangınlarına karşı doÄŸru söndürme maddesi kullanılmalıdır.

Birçok firma bu yangınların söndürülmesi için çalışmalar da bulunmuÅŸlardır. Federal Havacılık Ä°daresi (FAA) tarafından 3 farklı söndürme maddesi deneyleri yapılmıştır. AraÅŸtırma su gibi sulu söndürme maddelerinin (AF-21, AF-31, Sulu AVD vb.) sulu söndürme maddesi olmayanlara kıyasla daha fazla soÄŸutma etkisine sahip olduÄŸu gözlemlenmiÅŸtir. [1]. Rao ve arkadaÅŸların yapmış olduÄŸu deneyde HFC-227ea söndürme maddesinin CO2 VE kuru kimyevi toz (KKT) gibi söndürme maddelerine kıyasla daha etkili söndürme gerçekleÅŸtirdiÄŸi görülmüÅŸtür [2]. Liu ve arkadaÅŸları yaptığı deneyde yeterli dozda C6F12O söndürme maddesinin LIB yangınlarını bastırmada etkili fakat soÄŸutma etkisinin mükemmel olmadığı görülmüÅŸtür [3]. Lityum demir fosfat bataryalar LIB’lere göre yangın tehlikesi daha azdır.

Yazının devamı için tıklayın