MURAT YAPICI
ELEKTRÄ°K MÜHENDÄ°SÄ° / TMMOB ELEKTRÄ°K MÜHENDÄ°SLERÄ° ODASI Ä°ZMÄ°R ÅžUBESÄ°

1. GÄ°RÄ°Åž

Elektrik tesisatının tasarlanmasıyla birlikte doÄŸru ekipman seçiminin yanında patlayıcı ortamlarda kullanılacak kablonun seçiminden ex-proof ekipmana baÄŸlantısına kadar ex-proof özelliÄŸi saÄŸlayabilmek için birçok teknik detay vardır. Alınan bu tedbirler düzenli aralıklarla ve iÅŸyerindeki önemli deÄŸiÅŸikliklerden sonra yeniden gözden geçirilir. Bu gözden geçirme Ä°ÅŸ Ekipmanlarının Kullanımında SaÄŸlık ve Güvenlik Åžartları YönetmeliÄŸindeki ÅŸartlar altında TSE EN 60079- 17 standardına göre yapılmalıdır. Patlayıcı ortam oluÅŸan tesislerin kimler tarafından tasarlanacağı, projelendirileceÄŸi, kurulumunun yapılacağı ve kontrol edileceÄŸi güvenlik açısından çok önemlidir. Patlayıcı ortamlardaki elektrik tesisatı farklı olduÄŸu ve özel bir bilgi birikimi gerektirdiÄŸinden konuya iliÅŸkin eÄŸitim almamış bir personelin inisiyatifine bırakmak doÄŸru olmayacaktır. Bu tesisatları projelendirecek, yapımında çalışacak uygulamacıların ve Periyodik kontrolleri yapacak teknik personelin sertifikalı olması gerekmektedir.

Elektrikli cihazlar, atmosferinde tehlikeli konsantrasyonda ve miktarda yanıcı gazlar, buharlar, sisler, tutuÅŸabilen lifler veya toz gibi cisimlerin bulunabileceÄŸi alanlarda tesis edildiÄŸinde, normal çalışmada veya belirli arıza ÅŸartlarında üretilen arklar, kıvılcımlar veya sıcak yüzeylerin tutuÅŸması ile meydana gelebilecek patlama olasılığını azaltmak üzere koruyucu tedbirler uygulanır [1].Elektrik tesisatının dikkatli tasarımlanması ile, genellikle elektrikli cihazların birçoÄŸunun daha az tehlikeli olan veya tehlikeli olmayan alanlara konulması mümkündür. Bir patlama meydana gelmesi için patlayıcı ortamın ve bir tutuÅŸturma kaynağının birlikte bulunması gerekir. Koruyucu tedbirler, elektrik tesisatının bir tutuÅŸturma kaynağı haline gelebilmesinin kabul edilebilecek seviyeye indirilmesine yardım eder.

2. EKÄ°PMAN SEÇÄ°MÄ°

Elektrik tesisatının tasarlanmasıyla birlikte doÄŸru ekipman seçimi de önemlidir. Ekipman seçimi için bir takım ön bilgilere ihtiyaç vardır. Bunlardan en önemlileri;

1. Tehlikeli bölgelerin sınıflandırılması,

2. Bu bölgelerin gaz veya toz grupları,

3. Bu bölgede müsaade edilen en yüksek cihaz dış yüzey sıcaklıklarıdır.

Ekipman seçiminde ve projelendirme aÅŸamasında yapılan en belirgin hata; tehlikeli bölge içinde kalan ekipmanların çizimlerde veya malzeme keÅŸif listelerinde ex-proof özellikli olarak ifade edilmesidir. Öyle elektrikli ekipmanlar var ki ex-proof özellikte üretilmesi imkansızdır veya çok yüksek maliyetler gerektirir. Bu yüzden tehlikeli sahalarda elektrik tesisat projelendirilmesinden önce muhakkak tesisin tehlikeli saha planı ve sınıflandırılmaları istenmelidir. Tehlikeli saha planı mevcut ise tesisin yüksek gerilimli ve güç dağıtım ünitelerinin olduÄŸu transformatör merkezi ve pano odalarının güvenli bölgeye tesis edilmesi mümkün olacaktır. Çünkü kesintisiz güç kaynağı (UPS), devre kesici ve hız kontrol cihazı gibi ekipmanların ex-proof özellikte olanı üretilmemektedir. Belli güçlere kadar otomatik sigorta, kontaktör gibi ÅŸalt cihazlarının belli ÅŸartlar altında çalışabilecek ex-proof özellikte olanları üretilmektedir. Özellikle dağıtım ve motor kontrol panolarının güvenli bölgeye tesis edilmesi, enerjinin kullanıcıya uygun kablo ile taşınması elektriksel güvenlik ve maliyet açısından daha uygun olacaktır.

Yazının devamı için tıklayın