Prof. Dr. Abdurrahman KILIÇ

Sönmeyen yangın yoktur. Her yangın yanıcı madde bittiÄŸinde söner veya üzerine su tutularak erken ya da geç söndürülür. Önemli olan fazla su kullanmadan ve geniÅŸlemeden, yangının erken söndürülmesidir. Yangının erken söndürülmesi teknik bilgi gerektirir. Teknik bilgi, yangını tanımak, kullanılacak malzemeleri doÄŸru seçmek, yangına doÄŸru müdahale demektir. Halk arasında "Ä°tfaiye gelirse yangından daha fazla zarar verir" deyimi çok bilinen yakıştırmalardan biridir. Bunun söylenmesinin nedeni, itfaiyenin yangınlarda sıktığı suyun yanmayan kısımlara verdiÄŸi zarardan kaynaklanmaktadır.

Gerçekten de fazla sıkılan su, özellikle katlı binalarda yangın olmayan alt katlardaki yanmayan eÅŸyaları ıslatarak büyük zarar vermektedir. Ä°stanbul Ä°tfaiye MüdürlüÄŸü’nde göreve baÅŸladıktan sonra, iki yıl (1989- 1991) süreyle Berlin Ä°tfaiyesi’nden Dr. Lutz Strauss ile beraber çalıştım. Kendisi Ä°stanbul Ä°tfaiyesi’nde danışman olarak bulunuyordu. Yangın söndürme konusunda Japonya’da edindiÄŸim deneyimden sonra, Strauss’un tecrübesinin de yangın söndürme konusundaki bilgimin geliÅŸmesinde çok yararı oldu. Kimya mühendisiydi ve tehlikeli maddelerin söndürülmesi konusunda doktorası vardı. Birlikte bazı yangınlara gittik. Söndürme ÅŸekillerini ve yapılan hataları tartıştık. Kendisinden itfaiyenin çalışma sistemi hakkında bir rapor hazırlamasını istedik.

Strauss birkaç aylık incelemesi ve  yangınlarda uygulanan söndürme yöntemlerini izlemesinin ardından raporunu hazırladı. Raporda “Ä°stanbul Ä°tfaiyesi’nde serçeye uçaksavarla ateÅŸ ediliyor” diye yazmıştı. Haklıydı, küçük yangınlara hatta bir söndürme tüpü ile sönecek yangınlarda bile çok miktarda su kullanıldığı oluyordu. O tarihlerde itfaiyede, çoÄŸunlukla yüzlük denilen B tipi hortum kullanıldığından alevlere bol miktarda su sıkılıyor ve tanklardaki su kısa sürede bitiyordu. Elbette yangını çok kısa sürede söndürmek çok önemli ama suyun israf edilmemesi ve suyun yanmayan kısımlara verdiÄŸi zararının azaltılması da önemlidir. Alevlere rastgele su tutulması yerine, mümkünse yangının kaynağına, alevin dibine su sıkılması ile daha az su kullanılarak yangının söndürülmesi saÄŸlanabilmektedir. Ä°tfaiye araçlarında farklı çaplarda 15-20-25-30 metre uzunluÄŸunda hortumlar bulundurulur. Avrupa BirliÄŸi normlarına göre itfaiyecilerin kullandığı hortumlar A, B, C ve D tipi olarak sınıflandırılır. A tipi hortumların (Ala hortum ve alıcı hortum da denilmektedir) iç çapı 110 mm’dir. Bu tip hortumlar besleme hortumu olarak kullanılır. Ä°tfaiye araçlarının pompaları veya taşınabilir motopomplar ile göl, gölet, dere, havuz, sarnıç veya denizden alınan su, A tipi hortumlarla dağıtıcılara taşınır.

B tipi hortumlar (iç çapı 75 mm) saldırı hortumu olarak kullanıldığı gibi besleme hortumu olarak da kullanılır. Çok büyük yangın olmadıkça B tipi hortumlar saldırı hortumu olarak kullanılmaz, daha çok besleme hortumu olarak kullanılır. Ä°tfaiye araçlarının pompalarına veya hidrantlara baÄŸlanan B tipi hortumdan dağıtıcılarla iki veya üç adet C hortumuna geçiÅŸ saÄŸlanır. C tipi hortumlar saldırı hortumlarıdır. Ä°ç çapı 42 mm veya 52 mm olan bu hortumlar su hattının en sonunda yangını söndürmek için su veya köpükle yangına müdahale edilen hortumlardır. D tipi hortumların iç çapı 25 mm olup bunlar tambura sarılı olarak veya yangın dolabı içerisinde kullanılır. Strauss, iyi bir gözlemci ve iyi bir eÄŸitmendi. Raporu hazırladıktan sonra itfaiyecilerin eÄŸitimine baÅŸladık. Önce eÄŸitilecek kiÅŸilerin deÄŸil, eÄŸitecek kiÅŸilerin eÄŸitimine baÅŸladık. Altı aylık bir eÄŸitimden sonra eÄŸiticilerin eÄŸitimi tamamlandı ve daha sonra bu kiÅŸiler diÄŸer personeli eÄŸitmeye baÅŸladı.

EÄŸitimden sonra yangınlarda C tipi hortumlar daha çok kullanılmaya baÅŸlandı. Yangın üzerine uygulanabilecek su miktarı hortum çapına göre ve lans özelliÄŸine göre büyük ölçüde farklılık gösterir. Yapının hacmi, yangın ve yakıt yükü ile yangının büyüklüÄŸü, hangi ebatta hortumun ilk önce çıkarılacağını ve etkin su dağıtımında kullanılacağını belirler. ÇoÄŸu itfaiyecinin bildiÄŸi genel kural, küçük yangına az su, büyük yangına çok su gerektiÄŸidir. C tipi hortumdan akan su miktarı daha az olduÄŸundan hem tüketilen su miktarı daha az olmakta hem de itfaiyeciye gelen kuvvet az olduÄŸundan hortumu bir kiÅŸi daha rahat tutabilmektedir. B tipi hortum kullanılması durumunda ise debi fazla olduÄŸundan bir kiÅŸi hortumu tutmakta zorlanmakta, hatta basınç yüksek olduÄŸunda hortumu zapt edememektedir. Yangın küçükse C tipi hortum hatta yangının yayılma ihtimali yoksa ve çok küçükse D tipi hortum daha uygun olmaktadır.